فرش دستباف اصیل ایرانی بر خلاف فرش ماشینی هر چه بیشتر پا بخورد ارزش بیشتری پیدا می‌کند. پس اگر قصد دارید قالی دستباف بخرید باید نکات مهم در خرید فرش دستباف را بدانید. با دیجی‌کالا مگ و راهنمای خرید فرش دستباف همراه باشید.
چرا فرش دستباف بهتر است؟
فرش و قالی دستباف اصیل تبریز، کاشان یا قم بر اثر پا خوردن، نور و شست‌وشو زیباتر می‌شود و هیچ‌گاه چشم‌نوازی خود را از دست نمی‌دهد. اگر الیاف فرش با استفاده از مواد طبیعی رنگ شده باشد، هر چه فرش بیشتر پا بخورد و بماند، ارزش مالی و هنری بیشتری پیدا می‌کند.
در بافت فرش دستباف از الیاف طبیعی استفاده می‌شود و به همین دلیل در تابستان خنک و در زمستان گرم است. اما فرش ماشینی به خاطر مواد پلاستیکی این ویژگی را ندارد.
این را هم به یاد داشته باشید که برخی از الیاف‌های مصنوعی برای کودکان، یا افراد مبتلا به بیماری‌های مانند آسم و آلرژی، حساسیت‌زا و مضر هستند. اما الیاف طبیعی فرش دستباف هیچ گونه حساسیتی ایجاد نمی‌کنند.
علاوه بر این‌ها، فرش دستباف به دلیل استفاده از پشم، ابریشم و پنبه الکتریسیته‌ی ساکن تولید نمی‌کند.
جذابیت دیگر فرش دستباف طرح‌ها و رنگ‌های متنوع و آرامش‌بخش آن است که می‌تواند برای هر سبک و سلیقه‌ای مناسب باشد.
کدام طرح را انتخاب کنم؟
بیشتر ما وقتی به قالی دستباف فکر می‌کنیم، یاد یک قالی با رنگ زمینه‌ی لاکی-قرمز می‌افتیم که یک گل بزرگ (ترنج) در وسط و ۴ بخش سه گوش پر از گل و برگ و اسلیمی (لچک) در چهار گوشه دارد.
خیلی‌ها این طرح را تکراری می‌دانند. البته همین طرح لچک و ترنج که برای ما تکراری است یکی از اصیل‌ترین طرح‌های قالی ایران است که در بازارهای جهانی کلی طرفدار دارد.
ولی خب طرح قالی ایرانی فقط لچک ترنج آن هم با زمینه‌ی لاکی نیست؛ طرح‌های زیاد دیگری هم داریم که بعضی‌هایشان در حال فراموش شدن هستند.
نکات زیر شما را در انتخاب طرح مناسب فرش دستباف راهنمایی خواهد کرد.
۱. اگر یک قالی ریزبافت و هنری می‌خواهید که کف خانه‌اتان را مثل یک باغ گل در فصل اردیبهشت تزئین کند، می‌توانید قالی لچک و ترنج یا «شکارگاه» تبریز، قم و اصفهان را بخرید یا «ریزماهی» خوی و «هزاره هریس» مرند. البته این نوع فرش‌ها گران هستند.
۲. اگر دنبال قالی‌هایی با نقوش روستایی و ایلیاتی هستید، می‌توانید طرح‌های «انسان و حیوان»، «گل و مرغ»، «درختی» «درخت و انسان» و «پای شتر» استان‌های فارس، خراسان شمالی، کردستان و گلستان را بخرید. بعضی از این نوع طرح‌ها به دلیل درشت‌بافی، ارزان‌تر هم هستند.
۳. اگر می‌خواهید خانه‌اتان با فرش‌های ساده تزئین شود و فضای آرامش‌بخشی را در خانه به‌وجود بیاورید، سراغ قالی‌های کویری کرمان و اردکان بروید. زمینه‌ی این قالی‌ها مثل طبیعت کویر به رنگ‌های شتری، خاکستری و کرم است. طرح‌های «کف ساده» که در آن زمینه‌ی اطراف لچک و ترنج خالی از هر نوع نقشی است، «محرمات»، «راه‌راه» و «قاب قرآنی» از همین نوع هستند.
۴. اگر دنبال طرح‌های مدرن هستید که به مبل‌های راحتی و اسپرت بیاید، یکی از طرح‌های هندسی «خشتی»، «قابی»، «میناخانی»، «بته جقه» اصفهان، کاشان یا اراک را بخرید.
۵. اگر دنبال قالی‌های دستباف ارزان هستید می‌توانید طرح‌های ریزماهی، محرابی و لچک ترنج استان‌های همدان، کاشان و زنجان را بخرید که از پشم کلفت بافته می‌شود.
چطور کیفیت فرش دستباف را تشخیص بدهم؟
تا اینجا با انواع طرح‌های فرش دستباف آشنا شدید، اما مهم‌ترین نکته هنگام خرید فرش، تشخیص کیفیت آن است. در ادامه راهکارهایی را برای تشخیص کیفیت فرش دستباف معرفی می‌کنیم و به ایراداتی که ممکن است در یک فرش دستباف وجود داشته باشد می‌پردازیم.
بررسی فرش از لحاظ طرح و اندازه (تقارن)
برای خرید فرش باید به اندازه‌های آن توجه کنید. چند سانتی‌متر اختلاف در ابعاد فرش در قسمت‌های بالا و پایین طبیعی است و اصولاً از ویژگی‌های فرش دستباف به شمار میرود، پس می‌توان از آن چشم‌پوشی کرد؛ ولی اختلاف اندازه‌ی بیشتر از این، به‌خصوص در قالیچه‌های کوچک، عیب فرش به شمار میرود.
با تا کردن فرش از وسط و روی هم قرار دادن بالا و پایین آن می‌توان تقارن طرح را نسبت به محورهایی که از مرکز فرش می‌گذرند، تشخیص داد. با متر یا خط‌کش مدرج هم می‌توانید فاصله‌ی نقاط مختلف فرش را نسبت به هم بسنجید.
اگر فاصله‌ی لبه‌های بالا و پایین قالی تا وسط ترنج، بیش از ۳ سانتی‌متر با هم تفاوت داشته باشد، از ارزش و قیمت قالی کم می‌شود.
به تقارن رنگ در اشکال بافته شده در فرش هم توجه کنید. علاوه بر این، دقت کنید موتیف‌ها و اشکال طرح در متن فرش ناتمام گذاشته نشده باشند. هر خط و شاخه‌ای باید شکل و امتداد طبیعی خود را داشته باشد و ناگهان در میان طرح قطع و ناپدید نشده باشد.
اطمینان از ثبات رنگ‌های فرش
فرش را باید از زوایای مختلف و در نور طبیعی بررسی کرد. رنگ فرش در جهت خواب آن، تیره‌تر از رنگ فرش در خلاف جهت خواب آن به نظر می‌رسد. در نتیجه خطوط طرح در جهت عکس خواب به شکل مشخص‌تری دیده می‌شود.
فراموش نکنید رنگ فرش باید در تمام سطح آن یکنواخت باشد. به‌ویژه در فرش‌های کف ساده، دو رنگی و اختلال رنگ نمود بیشتری پیدا می‌کند.
دقت کنید رنگ فرش به اندازه‌ی کافی غنی و کامل باشد و قسمت انتهایی پرز با رنگ سطح فرش اختلاف نداشته باشد؛ چنین اختلاف رنگی نشان می‌دهد که فرش با رنگ‌های جوهری رنگ شده است.
نکته: با مالیدن یک تکه پارچه‌ی مرطوب روی قسمت‌های مشکوک به رنگ‌دار بودن می‌توانید از ثابت بودن رنگ‌های فرش اطمینان حاصل کنید.
بررسی کیفیت پرزهای فرش
پرز فرش باید بادوام، درخشان و انعطاف‌پذیر باشد. فرش‌هایی که پرز آنها نرم است، نسبت به فرش‌هایی با پرز ضخیم، دوام کمتر و تمایل بیشتری به جذب گرد و خاک دارند. پرزهای نرم همچنین به خوبی پرزهای خشن تمیز نمی‌شوند.
بررسی پشت فرش از نظر تراکم، کوبیدگی پودها و یکنواختی طرح
مهم‌ترین عاملی که در انتخاب فرش دستباف باید به آن توجه کنید بافت فرش است. برای اطمینان از کیفیت بافت بهتر است پشت فرش را بررسی کنید. با مطالعه کردن پشت فرش نکته‌هایی مثل تعداد گره‌ها، نحوه‌ی تراکم، کوبیدگی پودها و یکنواختی طرح را بهتر متوجه می‌شوید.
